Instytut Pawła Włodkowica jest niezależnym ośrodkiem badawczym i edukacyjnym. Główne obszary działalności IPW związane są z historią reżimów totalitarnych i dyktatur oraz oporu przeciwko nim. Instytut zajmuje się także kwestiami związanymi z polityką historyczną i sferą pamięci, w szczególności konfliktami pamięci. 
Instytut Pawła Włodkowica wykonuje: ekspertyzy i analizy z zakresu historii, polityki historycznej, opracowania historyczne, projekty edukacyjne, publikacje popularnonaukowe, edukacyjne portale internetowe, wystawy, szkolenia z zakresu popularyzacji wiedzy historycznej, public history, tworzenia i realizacji projektów edukacyjnych, strategie polityki historycznej, konsultacje projektów historycznych, upamiętnień, koncepcje kampanii reklamowych i wizerunkowych odwołujących się do przeszłości, analizy rynków pod kątem szans i zagrożeń związanych z przeszłością.