Stowarzyszenie Inicjatywa Miasto zostało założone w Gdańsku głównie przez młodych architektów i urbanistów, którzy przyjęli za cel swojej działalności poprawę jakości przestrzeni publicznej w mieście. Czasem działania te sprowadzają się tylko do uporządkowania lub odnowy danego miejsca, a czasami do całkowitego przearanżowania miejsca. Działania Stowarzyszenia aktywizują też społecznie mieszkańców, ponieważ angażują ich w opracowywanie i realizację projektów, ale również dlatego, że Stowarzyszenie organizuje też różnego typu animacje i wydarzenia dla mieszkańców, jak np. piknik miejski. O działalności Stowarzyszenia Inicjatywa Miasto rozmawialiśmy z jego prezesem, Panem Piotrem Czyżem.

Źródło fotografii: https://www.facebook.com/InicjatywaMiasto/

ONAS - Głównym obszarem działalności stowarzyszenia jest aranżowanie przestrzeni wspólnych w mieście. Jakimi względami kierujecie się Państwo przy tworzeniu swoich projektów? Czy są to względy estetyczne, funkcjonalne, społeczne, a może wszystko naraz?

Piotr Czyż - Wszystko naraz, ale przede wszystkim społeczne. Odniosę się do takiego ruchu, który powstał w Nowym Jorku w latach 70, nazywany Placemaking wprowadzony do obiegu przez nowojorską organizację Project for Public Spaces. Jest to strategia takiego aranżowania przestrzeni publicznej, w której staramy się integrować zarówno kwestie estetyczne jak i społeczne.Panuje tam zestaw reguł, które mówią, w jaki sposób traktować te przestrzeń by użytkownicy czuli się w niej dobrze. Chcielibyśmy te zasady przeszczepić do polskiej praktyki projektowej.

Źródło fotografii: https://www.facebook.com/InicjatywaMiasto/

Jakiego typu projekty Państwo realizujecie?

Różne. Odnośnie projektów realizacyjnych staramy się tylko zawsze przyjmować taką zasadę, że jeśli podejmujemy się pracy przy jednym projekcie, to realizujemy go od samego początku do samego końca, czyli my konsultujemy projekt ze społecznością lokalną, bo w zdecydowanej większości przypadków projekt jest poprzedzany konsultacjami społecznymi, potem opracowujemy projekt we współpracy z architektami, lokalnymi działaczami itd.  Następnie wykonujemy go i z mieszkańcami pracujemy nad poprawą tego miejsca realizacji.

Źródło fotografii: https://www.facebook.com/InicjatywaMiasto/

Kto współpracuje z Państwem podczas realizacji projektu?

Z tym jest różnie. Jednym z najprzyjemniejszych projektów, które robiliśmy, był projekt z Fundacją Gdańską dla Lotosu. Był to projekt wolontaryjny, gdzie ponad setka pracowników Lotosu oddala nam jeden dzień pracy. W ramach wyjazdu integracyjnego przyjechali do nas i w ramach gry miejskiej budowali z nami niewielki skwer. W trakcie gry można było zdobywać punkty za to, że np. ktoś zbuduje ławkę, huśtawkę lub sprzątnie teren. W ten sposób przygotowaliśmy bardzo ciekawy i dobrze zorganizowany estetycznie teren przy Gdańskim Teatrze Szekspirowskim. Czasami pracujemy bezpośrednio z mieszkańcami przy realizacji tak zwanych projektów podwórkowych, gdzie w ramach dotacji unijnej dla Urzędu Marszałkowskiego w Gdańsku i w ramach programu rewitalizacji realizujemy trzy przekształcenia podwórek razem z mieszkańcami, po przeprowadzeniu konsultacji społecznych. 

Źródło fotografii: https://www.facebook.com/InicjatywaMiasto/

Tereny, na których realizujecie państwo projekty, maja swoich właścicieli. Od kogo wychodzi inicjatywa przebudowy tych terenów? Jak wygląda udział mieszkańców w realizacji tego typu projektów?

Czasami inicjatywa wychodzi ze strony miasta, albo w postaci konkursów grantowych, przy realizacji jakichś innych projektów, a czasami jest to inicjatywa prywatna, np. kiedy firma chce cos realizować dla miasta. W zdecydowanej większości właścicielem terenu jest miasto. Raczej pracujemy na terenach gminnych, konsultując to z mieszkańcami i lokalnymi instytucjami miejskimi. Pracujemy na miejskich terenach, czasami za pieniądze grantowe od miasta, a czasami za pieniądze zdobyte w ramach innego grantu lub pieniądze pochodzące od podmiotów prywatnych. W zdecydowanej większości przypadków mieszkańcy z okolicznych domów czy osiedli pomagają nam i razem to realizujemy. 

​​​​​​​Źródło fotografii: https://www.facebook.com/InicjatywaMiasto/

Jak wygląda animacja życia lokalnego mieszkańców? Jak chętnie ludzie wchodzą w tego typu projekty?

Bardzo dużo zależy od lokalizacji. Jeśli jest to lokalizacja gęsto zabudowana, w której lokalna społeczność jest zawiązana, tzn. są to ludzie mieszkający tam od pokoleń, to ci ludzie bardzo chętnie się angażują w nasze działania. Tak jest np. w Dolnym Mieście w Gdańsku, czyli lekko zapomnianej dzielnicy, która właśnie przeżywa renesans i tam jest ogromne zainteresowanie ze strony mieszkańców. Staramy się również działania konsultacyjne i realizacyjne przeplatać animacją kulturową, np. integracyjnym grillem, jakimś spotkaniem czy grami miejskimi. Cały ten proces rozpoczęliśmy w 2015 roku, gdy chcieliśmy zdobyć zainteresowanie mieszkańców Skwerem Świętopełka w Gdańsku, który znajduje się w samym centrum historycznego głównego miasta, a który był kompletnie zaniedbany. Celowo organizowaliśmy tam imprezy miejskie. Dostaliśmy też wsparcie organizacyjne od lokalnych instytucji i pokazaliśmy mieszkańcom, że to miejsce jest bardzo atrakcyjne. Dzięki temu udało się nam rozpocząć proces konsultacji społecznych, dostać grant z Fundacji Batorego na realizację tego projektu i zrealizować to dokładnie zgodnie z planem. Proces animacji jest bardzo istotny, zarówno przy angażowaniu mieszkańców, ale też przy pokazywaniu ludziom potencjału danego miejsca. 

​​​​​​​Źródło fotografii: https://www.facebook.com/InicjatywaMiasto/

Stowarzyszenie realizowało projekt „Społeczny Katalizator Przedsiębiorczości”, czy mógłby Pan o nim krótko opowiedzieć?

Jest to nasz największy jak do tej pory projekt, który realizujemy od końcówki 2018 roku. Jest on realizowany dla Narodowego Centrum Badan i Rozwoju w ramach programu GOSPOSTRATEG. W ramach niego nasz zespół - Inicjatywa Miasto - razem z Politechniką Gdańską i Akademią Sztuk Pięknych szuka nowych metod przekształcania targowisk miejskich w Polsce. Dla realizacji tego działania należało zebrać wiele materiałów, odwiedzić targowiska. Byliśmy na międzynarodowej konferencji dotyczącej rozwoju targowisk i ten zebrany materiał w tej chwili jest opracowywany w postaci projektu i na miejscu staramy się jedno takie targowisko w Gdańsku Oliwie pilotażowo rozwijać. W przyszłym roku będzie pilotażowy projekt realizacji i chcemy zrobić taki modelowy projekt przekształcenia, z którego następnie wyciągniemy wnioski i będziemy chcieli przekonywać inne miasta w Polsce, żeby używając naszej metody przekształciły swoje targowiska. Pojęcie „Społeczny Katalizator Przedsiębiorczości” ma oznaczać, ze chcielibyśmy, jako organizacja pozarządowa, wesprzeć podmioty działające na targowiskach, żeby poprawić ich sytuację ekonomiczną, która jest bardzo zła. Badania dowodzą, że pomimo że w Polsce ilość targowisk nie maleje, tylko jest na stałym poziomie, to ich standard zarówno pod względem technicznym i estetycznym oraz poziom zarobków osób, które tam prowadzą swoją działalność maleje. W szczególności na miejskich targowiskach te przestrzenie się degradują i stan przestrzeni maleje, a koszty utrzymania takiego targowiska rosną. Według tych analiz te targowiska nie mogą się samoistnie przekształcić i odnowić, lecz potrzebują jakiegoś działania z zewnątrz. Stąd to słowo „katalizator” – chcemy uruchomić te machinę na nowo.

​​​​​​​Źródło fotografii: https://www.facebook.com/InicjatywaMiasto/

Zawód architekta jest bardzo absorbujący, jak udało się Państwu pogodzić pracę zawodową z działalnością społeczną?

Nasza działalność architektoniczna w 100% pokrywa się z działalnością społeczną. Ja nie projektuję innych obiektów niż te tutaj w stowarzyszeniu. Dodatkowo jestem pracownikiem uczelni, więc moje badania pokrywają się rzeczowo z tym, co robię w stowarzyszeniu, ponieważ badam społeczną stronę architektury, proces partycypacji: jak on przebiega i jaka jest jakość procesów rewitalizacji, więc ja prywatnie jestem w tej szczęśliwej sytuacji, że u mnie się wszystko pokrywa. Nasz zespół raczej pracuje tylko przy tym, ponieważ pozostali architekci zajmują się pracą tylko w razie potrzeby oraz w dogodnych dla nich godzinach.

​​​​​​​Źródło fotografii: https://www.facebook.com/InicjatywaMiasto/

***

Więcej o działalności Stowarzyszenia Inicjatywa Miasto można się dowiedzieć na stronach:

http://inicjatywamiasto.pl/

https://www.facebook.com/InicjatywaMiasto/

​​​​​​​