Ruiny Zamku Książąt Mazowieckich są najważniejszym zabytkiem Sochaczewa, a mimo to przez wiele lat były zaniedbywane i ulegały powolnemu niszczeniu. Grupa aktywnych ludzi, pragnących działać w obszarze historii oraz dziedzictwa kulturowego Sochaczewa, postanowiła podjąć działania badawcze i ratownicze dla ruin Zamku. W tym celu, w 2006 r. założone zostało Stowarzyszenie „Nasz Zamek” i był to początek realnych działań zmierzających do poprawy katastrofalnej sytuacji zabytku. Prócz działalności związanej z Zamkiem, członkowie organizacji starają się przybliżać mieszkańcom bogatą historię Sochaczewa m. in. poprzez wydawanie publikacji, organizację wykładów, spotkań i konferencji oraz historycznych imprez edukacyjnych i animacyjnych. O działalności Stowarzyszenia „Nasz Zamek” rozmawialiśmy z jego prezesem, Panem Łukaszem Popowskim.

Fot. Małgorzata Kazur - Źródło fotografii: www.naszzamek.pl

ONAS - Jakie prowadzicie Państwo działania na rzecz ochrony ruin Zamku w Sochaczewie?

Łukasz Popowski – Większość działań przeprowadziliśmy przed 2013 rokiem, a więc w czasie poprzedzającym zabezpieczenie Wzgórza Zamkowego. W momencie gdy rozpoczynaliśmy działalność, czyli jeszcze w 2005 roku, moim celem osobistym, jak również głównym celem jaki postawiło przed sobą Stowarzyszenie, było ratowanie ruin Zamku przed dalszą dewastacją. Chcieliśmy ten obiekt przebadać, doprowadzić do jego konserwacji i zabezpieczenia, zaś naszym największym marzeniem była częściowa odbudowa Zamku.

Działania, które podejmowało Stowarzyszenie, nie byłyby możliwe bez współpracy z różnymi osobami i instytucjami, z których najważniejsze to Urząd Miejski w Sochaczewie, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, Uniwersytet Łódzki reprezentowany przez profesora Leszka Kajzera, Aleksandra Andrzejewskiego oraz Tomasza Olszackiego, a także Politechnika Warszawska z doktorem Cezarym Głuszkiem na czele.

Fot. Małgorzata Kazur - Źródło fotografii: www.naszzamek.pl

W latach 2005-2013 udało się nam zainicjować i współorganizować pięć sezonów badań archeologicznych, dwukrotnie doprowadziliśmy też do konserwacji zamkowych murów. Samodzielnie, z racji swojego wykształcenia, przeprowadziłem szczegółowe badania historyczne obiektu. Stowarzyszenie zajmowało się również działaniami konserwatorskimi, z których najważniejszym było zbieranie i magazynowanie zabytkowej zamkowej cegły. Wszystkie fragmenty cegieł, które pochodziły z wykopów archeologicznych, jak również te zalegające na Wzgórzu Zamkowym i w jego okolicach, były przez nas przechowywane, aż do momentu rozpoczęcia inwestycji związanej z zabezpieczeniem zabytku w 2013 r., kiedy to cała zebrana cegła została ponownie wmurowana w zamkowe mury.

Źródło fotografii: www.naszzamek.pl

Najważniejszy rok naszych działań na rzecz ochrony ruin Zamku w Sochaczewie, to rok 2013. Wtedy to Gmina Miasto Sochaczew, z pomocą naszego Stowarzyszenia, pozyskała dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej, które pozwoliło przeprowadzić bardzo dużą inwestycję polegającą na zabezpieczeniu, nie tylko samych murów zabytku, ale przede wszystkim grożącego osunięciem Wzgórza Zamkowego, co było najtrudniejszym i najdroższym aspektem całego przedsięwzięcia.

Wykonane podczas inwestycji prace traktujemy jako pierwszy etap zabezpieczenia zamku. Wyniki najnowszych badań historycznych umożliwiają przeprowadzenie etapu drugiego, w ramach którego, wedle posiadanej wiedzy o obiekcie udałoby się odtworzyć cztery pomieszczenia w zachodnim skrzydle Zamku oraz dwa pomieszczenia piwniczne. Powstałe przestrzenie powinny być, naszym zdaniem, wykorzystane do prowadzenia całorocznej działalności muzealnej, w tym zaaranżowania ekspozycji o dziejach najważniejszego zabytku naszego miasta, a także organizacji historycznych imprez animacyjnych i różnych ważnych dla społeczności Sochaczewa wydarzeń okolicznościowych.

Fot. Małgorzata Kazur - Źródło fotografii: www.naszzamek.pl

Czy sam zamek wpływa na integrację społeczności lokalnej?

Jak najbardziej, zawsze tak było, nawet wtedy, gdy obiekt był będącą na skraju zupełnego rozpadu ruiną,  mieszkańcy naszego miasta lubili przychodzić na Wzgórze Zamkowe, mimo że nie było tam do końca bezpiecznie, a miejsce zupełnie nie nadawało się do obsługi ruchu turystycznego. Przez lata naszej działalności próbowaliśmy dbać o zabytek i jego otoczenie, np. aktywizowaliśmy sochaczewski Urząd Miejski, aby wypełniał swoje obowiązki takie jak sprzątanie Zamku, czy w miarę regularne koszenie trawy na dziedzińcu.

Od 2007 roku Stowarzyszenie „Nasz Zamek” aranżuje na terenie zabytku i w jego otoczeniu imprezy animacyjne m.in. o charakterze rekonstrukcji historycznych, z których najważniejszą jest, organizowany cyklicznie od 2011 roku, rodzinny piknik „Zawisza Czarny nad Bzurą – Sochaczewskie Spotkania z Historią”. Impreza ta upamiętnia moment, kiedy 15 lipca 1414 roku Zawisza Czarny z Garbowa wypowiedział w Sochaczewie wojnę Krzyżakom, później nazwaną wojną głodową. Nasza działalność edukacyjna oraz animacyjna ma na celu przybliżanie mieszkańcom miasta i okolic bogatej historii Sochaczewa, szczególnie w odniesieniu do złotych czasów Księstwa Mazowieckiego i okresu Staropolskiego.

Fot. Małgorzata Kazur - Źródło fotografii: www.naszzamek.pl

Po przeprowadzonej w 2013 roku inwestycji, Wzgórze Zamkowe jest na co dzień licznie odwiedzane przez mieszkańców oraz turystów. Przekonaliśmy się o tym zwłaszcza podczas realizacji projektu pn. „Letnie gawędy historyczne – Przewodnik na Zamku”, który przeprowadzaliśmy we współpracy z Urzędem Miejskim. W każdą niedzielę wakacji organizowaliśmy obsługę przewodnicką, którą wzbogacaliśmy o pokazy rycerskie oraz zabawy animacyjne dla najmłodszych. Zainteresowanie było bardzo duże.

Wszystkie projekty, które do tej pory przeprowadziliśmy, spotykały się z bardzo pozytywnym odbiorem społeczności lokalnej, dlatego, w miarę posiadanych przez nasze Stowarzyszenie środków, będziemy nadal tę przestrzeń animować, mając jednocześnie nadzieję że przed nami jeszcze kolejny etap zabezpieczenia Wzgórza i ruin Zamku, który doprowadzi do wygospodarowania kilku historycznych pomieszczeń, aby tę zapoczątkowaną przez nasze Stowarzyszenie działalność można było prowadzić w szerszym niż obecnie zakresie.

​​​​​​​Fot. Małgorzata Kazur - Źródło fotografii: www.naszzamek.pl

***

Więcej o działalności Stowarzyszenia „Nasz Zamek” można się dowiedzieć na stronach:

http://naszzamek.pl

https://www.facebook.com/naszzamek/

​​​​​​​