Badają stan i stymulują rozwój społeczeństwa obywatelskiego

Autor: ONAS
22 lipca 2019 / Onas

Aby jakiekolwiek działanie było skuteczne, powinna je poprzedzić rzetelna diagnoza sytuacji. Nie inaczej jest jeśli chodzi o działania mające na celu integrację i rozwój społeczeństwa obywatelskiego. Dla Fundacji Ari Ari z Bydgoszczy głównym celem działalności jest rozwój społeczeństwa obywatelskiego i wspieranie procesów kulturowych w Polsce i krajach Partnerstwa Wschodniego. Działaniom w tych obszarach towarzyszą wielokierunkowe badania prowadzone przez Fundację, o których opowiada Longin Graczyk, prezes Fundacji Ari Ari:

Źródło fotografii: https://www.facebook.com/FundacjaAriAri/

Generalnie zajmujemy się trzema obszarami programowymi: animacjami i edukacjami kulturalnymi, pomocą rozwojową oraz badaniami etnologicznymi. Działamy głównie na rzecz środowisk i społeczności wykluczanych, obejmując zarówno małe środowiska i lokalne społeczności, mniejszości etniczne, osoby niepełnosprawne, jak i animatorów i edukatorów kultury.

Od 2012 systematycznie badamy prywatne, niepubliczne, społeczne, oddolne inicjatywy, dotyczące działalności kulturalnej. Nasze badania zaczęliśmy od muzeów prywatnych i prywatnego kolekcjonerstwa, które szczególnie po roku 2004 intensywnie się rozwija. Podobnie, w obszarze naszych zainteresowań badawczych znalazły się biblioteki prywatne, prywatne domy kultury, niezależne galerie, galerie społeczne, archiwa społeczne.

Źródło filmu: https://www.youtube.com/user/AriAriFundacja

Drugim obszarem badawczym są diagnozy i badania sytuacji środowisk i osób niepełnosprawnych. Badania prowadzimy zarówno w Polsce jak i za granicą. Szczególnie za naszymi granicami wschodnimi. Pracujemy z wykorzystaniem mieszanych metod jakościowych i ilościowych, dobieranych w zależności od problematyki i badanych społeczności.

Wnioski, w dużym uogólnieniu, jako społeczeństwo jesteśmy bardzo słabo zorganizowani i mamy małą skłonność do współpracy. Środowiska, społeczności, jak i powoływane instytucje, organizacje są zdecydowanie zamknięte i charakteryzują się bardzo niskim poziomem wzajemnego zaufania, niechęcią do systematycznej współpracy, tendencją do zaspokajania bieżących i jednostronnie kalkulowanych potrzeb.

Źródło fotografii: https://www.facebook.com/FundacjaAriAri/

Przejawia się to choćby w sposobach działania czy organizowania wspólnej przestrzeni. Dobrze obrazuje to zjawisko licznie powstających prywatnych, indywidualnych przedsięwzięć, a nie grupowych, środowiskowych, czy społecznościowych. Funkcjonujemy w słabo zorganizowanym państwie pod względem instytucji i praworządności. Problem dobrze funkcjonującego prawa jest często podkreślony przez ludzi i formacje, z którymi pracujemy. Chodzi głównie o fatalne rozwiązania i praktyki promujące system zarządzania państwowego i administracyjnego kosztem działań oddolnych, obywatelskich, lokalnych, środowiskowych. Inny problem związany jest z finansami i redystrybucją środków finansowych oraz barierami, jakie napotykane są przy prowadzeniu jakiejkolwiek działalności w Polsce. Dotyczy to zarówno osób, grup działających nieformalnie, jak i sformalizowanych przedsięwzięć..

Konsekwencją, czy i reakcją na taki stan jest podejmowanie działań niezależnych, na własną rękę, poza strukturami, społecznościami i realizowania swoich idei, pasji i pomysłów indywidualnie. Wyraźnie zresztą ilustruje to ogromne rozdrobnienie działalności kulturalnej w Polsce.

Źródło fotografii: https://www.facebook.com/FundacjaAriAri/

Wnioski z badań sytuacji osób niepełnosprawnych także nie napawają wielkim optymizmem. Pomoc administracyjno rządowa jest mało skuteczna. Osoby niepełnosprawne funkcjonują na marginesie systemów i instytucji rządowych, samorządowych i pozarządowych. Na przykład ogromne środki z funduszy europejskich przeznaczone na poprawę sytuacji osób niepełnosprawnych nie docierają w wystarczającym stopniu, jak i w niewielkim zakresie wpływają na podniesienie świadomości społecznej. Brakuje programów likwidujących bariery i ograniczenia w bezpośrednim i publicznym otoczeniu osób niepełnosprawnych. O wiele większa skuteczność w działaniu obserwowaliśmy w przypadkach, w których to osoby niepełnosprawne, osoby z ich otoczenia same zrzeszają się lub tworzą grupy samopomocowe.

Źródło fotografii: https://www.facebook.com/FundacjaAriAri/

Doraźnie wykonujemy także diagnozy i analizy sytuacji osób niepełnosprawnych w krajach postradzieckich, szczególnie obszaru Partnerstwa Wschodniego. Z badań przeprowadzonych w ubiegłych latach wynika, że sytuacja osób niepełnosprawnych jest bardzo trudna, wsparcie dotyczy minimalnego zakresu, podobnie jak systemy pomocy działają w bardzo ograniczonym zakresie, na przykład w Armenii działa tylko jedna szkoła dla dzieci niewidomych i słabowidzących, podobnie w Gruzji, a postulat nauczania włączającego pozostaje ciągle zapisem w programach administracji państwowej. Poziom zaufania społecznego jest w krajach postradzieckich jeszcze niższy niż w Polsce, gdzie poziom kilkunastu procent to stan alarmujący. Konsekwencje totalitarnych reżimów wpływają podobnie na całą sytuację społeczną, zarówno w Polsce, jak i krajach Partnerstwa Wschodniego. Słabość ekonomiczna, niestabilna praworządność, zapóźnienia edukacyjne i cywilizacyjne, ewidentnie nie ułatwiają współpracy i działań rozwojowych. Od ponad dziesięciu lat pracujemy w Armenii, Gruzji, Mołdawii, Ukrainie i zmagamy się nadal z podobnymi kłopotami, słabego finansowania i doraźnej współpracy, krótkoterminowych kooperacji i braku realnej współpracy instytucji i organizacji.

Źródło filmu: https://www.youtube.com/user/AriAriFundacja

Prowadzone badania i diagnozy mają swoje praktyczne przełożenie na działalność Fundacji Ari Ari. Jednym z istotniejszych jest aktywizowanie i integrowanie lokalnych społeczności i środowisk. Organizujemy różnego typu wydarzenia, szkolenia, spotkania, działania kulturalne i edukacyjne, zawsze z udziałem i we współpracy z przedstawicielami tych społeczności. Fundacja nie ogranicza się tylko do realizacji własnych programów, intensywnie wspierając projekty i inicjatywy innych organizacji, środowisk czy pojedynczych osób. Wsparcie obejmuje wszystkie etapy realizacji, a więc pomoc w planowaniu, poszukiwaniu finansowania, wypełnianiu dokumentów i wniosków o dotacje oraz w samej realizacji projektu. Tak o tej sferze działalności Fundacji Ari Ari opowiada Longin Graczyk:

Źródło fotografii: https://www.facebook.com/FundacjaAriAri/

Większość naszych projektów skierowana jest do grup słabszych, wykluczonych i o mniejszych możliwościach. W praktyce wszystkie prowadzone przez nas programy mają na celu, poprzez różne projekty, wpłynąć na podniesie samodzielności i umiejętności działania lokalnego i obywatelskiego. Pracujemy z lokalnymi liderami i samorządami próbując rozwijać programy w różnych regionach Polski. Staramy się skupić ludzi wokół konkretnej wartości, konkretnego działania. Najczęściej pretekstem stają się działania związane z dziedzictwem kulturowym, czy klasyczne animacje jak organizowanie przeglądów filmowych, wędrownych wystaw. Wszystko służyć ma po prostu spotkaniom, wymianie doświadczeń, umiejętności współpracy i dobrym emocjom. Nie inaczej realizujemy działania w krajach Partnerstwa Wschodniego, gdzie zajmujemy się transferem umiejętności i doświadczeń w terapii i rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Staramy się sieciować i łączyć środowiska terapeutów z Polski, Ukrainy, Armenii, Gruzji. Pracujemy z grupami opiekunów, rodziców, nauczycieli, działaczy pozarządowych. Co roku organizujemy wymiany młodych osób niepełnosprawnych. Wszystkie działania prowadzimy wspólnie z osobami niepełnosprawnymi, które w coraz większym zakresie są głównymi organizatorami i koordynatorami naszych programów pomocowych.