Uzależnienie od narkotyków, alkoholu lub hazardu jest problemem dotykającym wiele pokoleń dorosłych i nastolatków. Jednak na obecne pokolenie młodzieży czeka o wiele więcej zagrożeń, bo nie tylko ma dostęp do większej ilości niebezpiecznych narkotyków, ale także rozwój technologiczny, obok różnych udogodnień, przyniósł też nowe formy uzależnień, nieznanych jeszcze 30, a nawet 20 lat temu. Gry komputerowe i smartfony też potrafią silnie uzależnić młodego człowieka, wyrządzając mu przy tym olbrzymie szkody. Stowarzyszenie Pomocy „Arka Noego” ze Skarżyska-Kamiennej zajmuje się terapią i profilaktyką uzależnień wśród dzieci i młodzieży na południu Polski. O działalności Stowarzyszenia rozmawialiśmy z jego prezesem, Panem Pawłem Włoskiem.

ONAS- Komu i w jaki sposób Państwo pomagacie?

Paweł Włosek - Głównie skupiamy się na młodzieży i osobach dorosłych uzależnionych od narkotyków. Można powiedzieć, że zajmujemy się leczeniem uzależnień chemicznych jak i behawioralnych tj. głównie uzależnieniem od komputera czy hazardu. Pracujemy również ze sprawcami i ofiarami przemocy, a także prowadzimy zajęcia profilaktyczne w szkołach zarówno dla dzieci jak i rodziców. Prowadzimy szkolenia z zakresu profilaktyki prozdrowotnej "jedzenie ma znaczenie" dotyczące tego jaki wpływ ma jedzenie na nasze zachowanie.

ONAS- Czy to znaczy, że przetworzone jedzenie ma wpływ na nerwowość?

Paweł Włosek - Już w latach 70-tych badania w USA na podobnej młodzieży jaką my się zajmujemy pokazały, że zmiana diety na bogatszą w warzywa i produkty nieprzetworzone miała pozytywny wpływ na ich zachowanie. Nawet przy zaburzeniach typu ADHD, nadpobudliwość dzieci maleje przy zmianie diety. Zarówno duża ilość cukru w produktach przetworzonych jak i mała zawartość kwasów tłuszczowych typu omega-3, omega-6 i witamin ma wpływ na zachowania agresywne wśród młodzieży.

Źródło fotografii: https://pixabay.com/pl/ 

ONAS- Jak dużym problemem jest uzależnienie od komputera i czy może ono być na prawdę niebezpieczne dla takich osób?

Paweł Włosek - Coraz więcej osób zgłasza się z takim problemem. Dzieci i młodzież coraz więcej czasu spędza nie tylko przy komputerach ale i telefonach, korzystając z mediów społecznościowych, przez co nie uczą się nowych zachowań, nie rozwijają nowych zainteresowań. Często zamiast spędzać czas na dworze grając w piłkę i tworząc nowe relacje z rówieśnikami oraz wchodząc w nowe grupy, spędzają czas przy komputerze. Często są to osoby wycofane, zamknięte w swoim świecie, tym wirtualnym. To powoduje, że nie nabywają nowych umiejętności i nie mają możliwości rozwinięcia nowych zainteresowań. Oczywiście nawiązywanie kontaktów w internecie jest dla nich łatwiejsze niż w prawdziwym życiu. Dzieci, które się do nas zgłaszają potrafią grać na komputerze przez 10-12 godzin. Powoduje to, że są wyłączone z normalnego dobowego rytmu życia. Często grają do późnych godzin nocnych przez co długo śpią i późno wstają, co z kolei powoduje u nich przemęczenie. Ma to wpływ nie tylko na higienę snu, ale też na odżywianie, ponieważ najczęściej osoby takie nie jedzą regularnie. Po szkole, która jest wysiłkiem intelektualnym dla dzieci, jeżeli przychodzą one do domu i dalej przemęczają mózg siedzeniem przy komputerze zamiast dać mu odpocząć, chociażby poprzez sport, powstaje u nich nie tylko przemęczenie ale też niezdrowe napięcie. Często nie potrafią też mówić o swoich problemach, ponieważ zamykają się w wirtualnym świecie.

ONAS- Czy orientuje się Pan jaki procent młodzieży w Polsce jest dotknięty uzależnieniem od komputera?

Paweł Włosek - Niestety nie prowadzimy badań na ten temat. Tutaj warto byłoby zasięgnąć informacji od osób zajmujących się prowadzeniem badań w tym zakresie. Widać jednak, że tych osób jest coraz więcej. Często przy uzależnieniu od narkotyków dodatkowo takie osoby uzależnione sa właśnie od komputera bądź hazardu.

ONAS- Jak dużym obecnie problemem społecznym jest narkomania wśród młodzieży?

Paweł Włosek - Patrząc na wyniki przeprowadzanych badań na ten temat wydaje się, że skala tego problemu utrzymuje się na podobnym poziomie. Widać jednak tendencję, która wykreowana została przez media, do częstszego używania marihuany. Młodzież często uzasadnia jej użycie tym, że jest to produkt leczniczy. Dlatego uważają, że jest to nieszkodliwe i nie jest to narkotykiem. Stąd właśnie więcej młodych ludzi sięga po marihuanę.

Najważniejszym jednak problemem wydaję sie być mała świadomość rodziców odnośnie narkotyków i używek. Mało osób, które mają kontakt z takimi substancjami, trafia do poradni. Często jest to bagatelizowane i nie uważa się tego za poważny problem. Dopiero w momencie kiedy coś poważnego zaczyna się dziać z dzieckiem, do rodziców dociera, że trzeba zareagować w odpowiedniej instytucji. Większość rodziców uważa, że ich ten problem nie dotyczy. W początkowej fazie eksperymentowania z używkami jest to ciężkie do zauważenia, dlatego tych dzieci, które próbują tych środków, jest całkiem dużo. Jedni porzucają kontakt z nimi, inni natomiast próbują więcej i nowszych substancji. Przeważnie jednak jest to sytuacja rozwojowa. Sięgają oni po takie substancje często ze względu na słabo rozwinięte umiejętności psychospołeczne i nieumiejętność radzenia sobie z problemami oraz stresującymi sytuacjami. Nie potrafią sobie poradzić z tym w inny sposób, niż sięgając właśnie po narkotyki czy alkohol. W ten sposób uczą się szybko łagodzić negatywne skutki swoich problemów, a nie je rozwiązywać. Wynika to także z braku cierpliwości i postawy roszczeniowej dzieci, które w domach dostają bardzo dużo bez wysiłku i myślą, że cały świat jest tak skonstruowany. Widać, że nie jest to tylko problem narkotyków, a jest to szersze zagadnienie wynikające z różnych obszarów życia.

Źródło fotografii: https://pixabay.com/pl/ 

ONAS- Jakie prowadzicie Państwo działania profilaktyczne dotyczące narkomanii?

Paweł Włosek - Przede wszystkim prowadzimy wywiadówki w szkołach z rodzicami, na których przekazujemy podstawowe informacje, na co zwrócić uwagę, aby wiedzieli jakie zachowania są charakterystyczne dla osób, które sięgają po substancje odurzające.

Szkolimy również kadrę pedagogiczną pod kątem nie tylko rozpoznawania niepokojących objawów, ale też jak rozmawiać z rodzicami na ten temat. Rodzice często zaprzeczają i nie wierzą, że taki problem ich dotyczy.

Dodatkowo realizujemy program "Fred goes net". Jest to niemiecki program realizowany w Polsce od przynajmniej kilku lat. Program jest zaakceptowany przez Ministerstwo Zdrowia, Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii i Ministerstwo Sprawiedliwości. Jest to program grupowy dla osób w wieku od 14 do 20 lat, trwający 8 godzin, który ma na celu zwiększenie refleksji i świadomości do czego może doprowadzić droga z narkotykami czy alkoholem, którą młodzi ludzie wybierają. Program jest skierowany do osób, które zaczynają eksperymentować z narkotykami lub już zaczynają ponosić szkody z tego tytułu, ale nie są jeszcze uzależnione. Należy jednak podkreślić, że bardzo mała liczba osób trafia do tego programu w stosunku do osób, które powinny w nim wziąć udział.

Mamy program profilaktyczny dotyczący wzmacniania rodziny, z taką samą akredytacją Ministerstwa. Przeznaczony jest on dla dzieci od 10 do 14 lat, które jeszcze nie miały styczności z substancjami psychoaktywnymi, ale już przejawiają zachowania problematyczne. Działanie to skierowane jest zarówno dla rodziców jak i młodzieży. Zajęcia z terapeutą odbywają się w sesjach dwugodzinnych. W pierwszej godzinie osobno z rodzicami i dziećmi, a w kolejnej już łącznie. Rodzice i dzieci uczą się, po co są zasady, jak je wprowadzać, jak rozmawiać, jak się komunikować, jak radzić sobie z presją rówieśniczą. Zajęcia przyczyniają się również do zbliżenia się rodziców i dzieci oraz wspólnego spędzania czasu.

Fundacja prowadzi też program dla osób uzależnionych od marihuany. Jest to terapia krótkoterminowa, składająca się z 10 sesji. Nakierowana jest ona na ograniczenie używania, a także na spojrzenie na skutki jakie ono za sobą niesie oraz zrozumienie specyfiki tego uzależnienia. W programie uczy się również, jak wyjść z takiego uzależnienia.

Prowadzimy także u nas w poradni terapie dla osób uzależnionych. Mamy kontrakt z NFZ na poradnię dla dzieci, nieletnich i dorosłych. Od wielu lat mamy także wsparcie na realizację projektów z gminy od prezydenta miasta Skarżysko-Kamienna. Dodatkowo pozyskujemy wsparcie z Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach oraz z Krajowego Biura do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii.

Źródło fotografii: https://pixabay.com/pl/ 

ONAS- Czy chciałby Pan dodać coś od siebie?

Paweł Włosek - Warto pracować nad sobą. Kiedy cała rodzina zaczyna pracować, to wtedy uzyskuje się najlepszy i najszybszy efekt. Nie należy również bać się łączenia pracy z różnymi instytucjami, czy to kuratora, pedagoga szkolnego, czy Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Im więcej instytucji jest zaangażowanych tym większa jest szansa, że osoba poddająca sie terapii może dostrzec, że faktycznie ma problem. Kiedy o tym mówi jedna osoba, np. tylko mama, to jest to bagatelizowane. Z praktyki mogę dodać, że często do poradni przychodzą same mamy, które same muszą borykać się z tym problemem. Mały jest udział ojców w terapii. Dla dziecka ważne jest aby widziało zaangażowanie rodziców, ponieważ to także pozwala mu uświadomić sobie, że ma problem.

Oprócz terapii grupowych i indywidualnych prowadzimy także grupy wsparcia dla rodziców, aby wiedzieli, że nie są sami z tym problemem i mogli wspierać siebie nawzajem oraz nie czuć się gorszymi.

Specyfika problemu narkomanii jest bardzo złożona i praca nad tym nie należy do łatwych. Stąd też mały odsetek osób, którym udaje się całkowicie z niej wyjść. Jeżeli osoby pracują nad sobą i chcą się zmienić, a środowisko w jakim przebywają się nie zmienia, wtedy ciężko jest uzyskać pozytywny efekt.

***

Więcej o działalności Stowarzyszenia Pomocy Arka Noego można się dowiedzieć na stronie:

http://www.arka-noego.org.pl/