Zanim dzieci i młodzież osiągną dojrzałość intelektualną i emocjonalną, czeka ich wiele zagrożeń, które mogą mieć bardzo silny, negatywny wpływ na ich życie. Narkotyki, przemoc, toksyczne subkultury, uzależnienie od gier komputerowych i smartfonów, to tylko niektóre z tych zagrożeń. Wśród nich jest też pornografia, z którą kontakt może u dzieci i młodzieży doprowadzić do poważnych zaburzeń emocjonalnych. Jedną z organizacji specjalizujących się w ochronie dzieci przed zbyt łatwym dostępem do pornografii jest Stowarzyszenie Twoja Sprawa z Warszawy. Pani Izabela Karska, rzeczniczka prasowa Stowarzyszenia opowiedziała nam, jakim zagrożeniem dla dzieci jest kontakt z pornografią:

Ponieważ pornografia jest ekstremalną formą seksualizacji, to szkody jakie wyrządza dziecku są bardzo duże. Wiążą się one przede wszystkim z tym, że młody człowiek oglądając treść pornograficzną, nie do końca potrafi dostrzec, że to pewna iluzja rzeczywistości, sztucznie wykreowane sytuacje, często nie mające nic wspólnego z życiem realnym. To co obserwuje, postrzega jako normatywne, obarczone jest ryzykiem błędnego zrozumienia przez dziecko czym jest seks i seksualność. Dzieci uczą się poprzez naśladowanie tego, co widzą w zachowaniu dorosłych. Niestety ta internalizacja patologicznych wzorców zachowań następuje w oderwaniu od ważnych dla sfery seksualnej człowieka emocji, miłości, poczucia obowiązku wobec drugiej osoby, zaangażowania i odpowiedzialności. Pornografia kształtuje wadliwe preferencje oraz  oczekiwania skierowane do przyszłej partnerki czy partnera, których niezaspokojenie rodzi frustracje i rozczarowania. Młody człowiek, gdy dorasta w kontakcie pornografią i budowanych na niej potrzebach, może mieć w przyszłości realne problemy z nawiązaniem i utrzymaniem zdrowych relacji. W przypadku dzieci i młodzieży istnieje poważne ryzyko wystąpienia zaburzeń emocjonalnych i poznawczych. Dzieci nie do końca rozumieją co oglądają. Często nie rozumieją także tego, co się dzieje z ich ciałem. Ta reakcja wyprzedza możliwości dziecka, zwłaszcza w obszarze psychicznej dojrzałości do przeżywania doświadczeń seksualnych. Kontakt z pornografią inicjuje ciekawość tą sferą i nierzadko przedwczesne próby eksperymentowania z własną seksualnością. Reakcja na pornografię bywa zależna od wieku dziecka i jego świadomości, ale dominują w niej wewnętrzne rozbicie, lęk, bezradność, wycofanie lub nadmierne pobudzenie. Ze względu na niedojrzałość układu nerwowego u dzieci, możemy mówić o kilkukrotnie większym niebezpieczeństwie uzależnienia od samej pornografii, czy innych zachowań związanych z jej oglądaniem np. masturbacją.

Źródło grafiki: Stowarzyszenie Twoja Sprawa

Seksualizacja do jakiej prowadzi kontakt z treściami pornograficznymi, skutkuje także tym, że uwaga dziecka jest przekierowywana na sferę seksualną, do której ono jeszcze nie jest w pełni dojrzałe. Zamiast skupić się np. na nauce lub hobby, dziecko koncentruje się na treściach seksualnych. To może wpływać na dekoncentrację, problemy z uwagą, pamięcią, motywacją. Inne konsekwencje to również obniżenie poczucia własnej wartości, postrzeganie siebie jako nieatrakcyjnego, czy bardziej przedmiotowe podejście do rówieśników i relacji. Wulgaryzacja i seksualizacja języka, stylu bycia, zachowania przemocowe, ale i osamotnienie, to skutki jakie w przypadku dziecka 10-12 letniego są przejawem dużego spustoszenia w sferze emocjonalnej, społecznej i poznawczej pod wpływem pornografii. Pojawiające się deficyty rozwojowe, mogą w znacznym stopniu utrudnić także wykorzystanie pełnego potencjału, jaki dziecko posiada, a to jest już problem, który należy rozpatrywać w kategorii problemu zdrowia publicznego, za czym przemawiają wyniki badań, obrazujące skalę dostępu dzieci i młodzieży do pornografii i częstotliwości kontaktu z nią. Badacze wyraźnie podkreślają, że istnieje związek między konsumpcyjnym oglądaniem pornografii, a występowaniem konkretnych zmian w strukturze i funkcjonowaniu mózgu. Podobne zjawiska występują w przypadku uzależnienia od narkotyków czy alkoholu.

Źródło fotografii: Stowarzyszenie Twoja Sprawa

Stowarzyszenie Twoja Sprawa wyrosło z oddolnej akcji społecznej zainicjowanej przez rodziców 10 lat temu, która była wyrazem ich protestu przeciwko eksponowaniu w kioskach i sklepach treści pornograficznych w zasięgu wzroku dzieci. Była to duża ogólnopolska akcja konsumencka, która zakończyła się sukcesem, bo od tej pory materiały pornograficzne zniknęły z kiosków RUCH-u. Jednak, jak wiemy, dzięki internetowi pornografia stała się jeszcze łatwiej dostępna, także dla dzieci i młodzieży wyposażonej przez rodziców w smartfony i komputery. Wyeliminowanie pornografii z sieci nie jest możliwe i nie takie są też cele Stowarzyszenia. Tym celem jest szeroko rozumiana profilaktyka, a działania Stowarzyszenia prowadzone są w kilku głównych obszarach, o których opowiada Pani Izabela Karska:

Nasza organizacja specjalizuje się w działaniu, mającym na celu ochronę dzieci i młodzieży przed zbyt łatwym dostępu dzieci i młodzieży do pornografii. Szanujemy prawo do wolności gospodarczej i prawo dorosłych do prywatności, ale dla nas priorytetem jest znalezienie rozwiązań skutecznie chroniących najmłodszych przed pornografią. Popularyzujemy stan wiedzy o zagrożeniach wynikających z pornografii, zarówno w kontekście małoletnich, jak i dorosłych. W obu przypadkach są to treści szkodliwe.

Robimy to poprzez unikatowe na skalę kraju szkolenie dla rodziców pod hasłem „Jak chronić swoje dziecko przed pornografią?” podczas którego, uczymy ich jak być w tym skutecznym. Dajemy rodzicom narzędzia i inspiracje, żeby potrafili w sposób kompetentny rozmawiać o szkodliwych konsekwencjach kontaktu z pornografią i jak do ochrony wykorzystać np. nowoczesne technologie. Uważamy, że rodzic jest najlepszym specjalistą jeśli chodzi o dziecko i ma największe szanse dotarcia do niego z trudnymi tematami. Rozmowa o pornografii do takich tematów należy, ale jest ona możliwa, jeśli się do niej przygotujemy i zadbamy o relacje i więź z dzieckiem. Rola rodzica tutaj jest niezastąpiona, zwłaszcza, że same nastolatki postrzegają mamę i tatę za swoich przewodników oraz osoby z którymi najczęściej, obok rówieśników, rozmawiają o trudnych dla siebie sprawach.

Źródło fotografii: Stowarzyszenie Twoja Sprawa

Od końca 2017 roku przeszkoliliśmy już ponad 2500 osób w całej Polsce i wciąż otrzymujemy zapytania o możliwość zorganizowania kolejnych spotkań i pomocy rodzicom. Nauczyciele i rodzice, stykający się np. z sytuacjami ekspozycji na treści pornograficzne pokazane przez rówieśników w szkole, pytają jak mają rozmawiać o tym ze swoimi dziećmi, jak mogą je chronić i gdzie szukać rzetelnych informacji? Dla nich stworzyliśmy specjalistyczny portal informacyjny, podejmujący wieloaspektowo zagadnienie pornografii i jej szkodliwości www.opornografii.pl. Wyjaśniamy na nim kwestie związane ze społecznymi, psychologicznymi i medycznymi konsekwencjami konsumpcji pornografii, tłumaczymy jak rozwija się mechanizm uzależnienia, jakie zachodzą zmiany w obszarze mózgu i jego funkcjonowaniu, a także jak to będzie rokować na życie dorosłe młodzieży oglądającej pornografię. Staramy się przybliżyć spektrum działań na świecie i w Polsce, dotyczących szukania skutecznych mechanizmów ochrony przed zbyt łatwo dostępną pornografią oraz tłumaczyć aspekty prawne całego zagadnienia. Chcemy także z tego miejsca ułatwić rodzicom dostęp do nowoczesnych aplikacji i programów ochrony rodzicielskiej, proponując różne rozwiązania, a także porady ekspertów z dziedziny medycyny, seksuologii, psychologii, psychiatrii, czy prawa. Znaczną część naszej edukacyjnej działalności stanowi popularyzacja wyników badań, prowadzonych w Polce i na świecie, dotyczących wpływu pornografii na funkcjonowanie człowieka.

Celom informacyjnym służyły także nasze kampanie społeczne: kampania „Pornografia szkodzi dzieciom”, zorganizowana w 2017 roku oraz kolejna, która miała miejsce w 2018 roku i promowała nowo powstały portal oPornografii.pl. W 2017 roku opracowaliśmy i wydaliśmy raport pt. „Podsumowanie literatury i badań naukowych, wskazujących na negatywne konsekwencje korzystania z pornografii w kontekście ochrony dzieci i młodzieży”, który trafił do wielu specjalistów, w tym przedstawicieli organów ścigania w całej Polsce.

Źródło grafiki: Stowarzyszenie Twoja Sprawa

Zależy nam na tworzeniu gruntu do dyskusji i współpracy, a temu służy nie tylko stała współpraca z różnymi instytucjami, ale także organizacja trzech międzynarodowych konferencji - w 2013 roku pod hasłem „Odebrana niewinność – seksualizacja kobiet i dziewcząt w mediach i reklamie – przyczyny, skutki, możliwe scenariusze”, w 2015 roku „Społeczne i rozwojowe konsekwencje pornografii” oraz w 2018 roku „Masowa konsumpcja pornografii przez dzieci jako istotny problem społeczny“. W konferencjach wzięło udział wielu specjalistów i ekspertów z Polski i zagranicy m.in. Dr Donald Hilton, dr Gail Dines, prof. Eileen Zurbriggen, prof. Mateusz Gola, dr Bogdan Stelmach, dr Szymon Grzelak, prof. Michał Lew-Starowicz, czy reprezentujący zarząd brytyjskiej Rady ds. Bezpieczeństwa Dzieci w Internecie (organu doradczego rządu brytyjskiego) - John Carr. Przy okazji tych wydarzeń mieli oni możliwość w panelach dyskusyjnych i prezentacjach przekazać uczestnikom aktualną wiedzę o tym, jak szkodliwy wpływ, nie tylko na zdrowie dorosłych, ale przede wszystkim zdrowie dzieci ma pornografia.

Nasze działania wiążą się też z przygotowywaniem projektów odpowiednich regulacji prawnych, pomagających ograniczyć dostępność pornografii dla dzieci. Dzięki staraniom Stowarzyszenia w 2015 roku w Narodowym Programie Zdrowia na lata 2016-2020 po raz pierwszy „pornografia” została uznana jako zjawisko zagrażające zdrowiu publicznemu, co ma znaczenie dla postrzegania związanych z nią skutków w zupełnie innej skali. W Polsce nie ma zakazu oglądania pornografii, ale nie wolno już jej promować i reklamować. We współpracy z Ministerstwem Sprawiedliwości udało się nam rozszerzyć istniejące przepisy Kodeksu karnego o paragraf regulujący kwestie promocji i reklamy tego typu treści. Dzięki temu dziś możemy jeszcze skuteczniej działać przeciwko nieuczciwym przedsiębiorcom i eliminować z przestrzeni publicznej np. reklamy odnoszące się bezpośrednio do promocji portali pornograficznych. Z naszej inicjatywy zostało m. in. wszczęte postępowanie w stosunku do jednej z firm, reklamujących portal z pornografią na banerach umieszczonych na autobusach i taksówkach. Takich interwencji podejmujemy wiele, zanim jeszcze sprawa trafi na wokandę. Dużym sukcesem ostatniej konferencji z 2018 roku było powołanie przez Stowarzyszenie specjalistycznego zespołu roboczego pod patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich i Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości. W prace włączyło się wiele organizacji zaangażowanych w kwestie zarówno dostępności jak i ochrony przed tego typu treściami – IWS, RPO, KRRiT, PIT, IAB Polska, NASK, Związek Dużych Rodzin 3+, czy Ministerstwo Cyfryzacji. Naszym celem jest analiza rozwiązań samoregulacyjnych, wdrażanych już w Wielkiej Brytanii i wypracowanie na ich przykładzie takich regulacji prawnych, które będzie można zaadaptować na rynku polskim bez szkody dla przedsiębiorców, ale ze zdecydowanym ograniczeniem dostępu do pornografii dla dzieci i młodzieży.

Źródło grafiki: Stowarzyszenie Twoja Sprawa

Ważnym obszarem naszego działania jest także reprezentowanie konsumentów i wspieranie przedsiębiorców w walce z nieuczciwą konkurencją, zwłaszcza w obszarze promocji i reklamy. Staramy się uświadamiać przedsiębiorców, że reklama nie musi być wulgarna, ani seksualizująca. Nie musi być w niej wykorzystywany wizerunek nagiej kobiety i zdecydowanie warto sięgać po bardziej kreatywne rozwiązania. Stąd też nasze akcje skierowane przeciwko reklamodawcom, którzy dopuszczali się w tym względzie nadużyć. Tak było np. w przypadku firmy Waterius producenta słodzonego napoju Devil Energi Drink, która dla promocji swojego produktu użyła w ostatniej kampanii wizerunku dziecka w kontekście seksualnym. Wcześniej ta sama firma przegrała z nami sprawę w sądzie o uprzedmiotawiające i seksualizujące użycie w reklamie wizerunku kobiety. Dzięki naszej interwencji obie sprawy znalazły finał w Radzie Reklamy, która uznała, że te przekazy marketingowe faktycznie łamią Kodeks Etyki Reklamy. Z początkiem 2018 roku zorganizowaliśmy inną akcję, podczas której wysłaliśmy do ponad 100 agencji marketingowych list, w którym informowaliśmy, że będziemy podawać z imienia i nazwiska osoby odpowiedzialne za kampanie reklamowe, łamiące dobre obyczaje. Dotyczy to także nazwisk prezesów firm, którzy zaakceptowali pewnego rodzaju kreacje reklamowe, zawierające treści wulgarne, seksualizujące, czy też wykorzystujące w taki sposób dzieci w reklamie. Staramy się wpływać na świadomość środowisk, które kształtują treści reklamowe. Chętnie mówimy również o kampaniach pomysłowych i utrwalających pozytywne wzorce w kulturze masowej. Przez ostatnie 10 lat działalności zorganizowaliśmy ponad 70 inicjatyw konsumenckich, budując społeczność ponad 22 tys. świadomych obywateli o różnych światopoglądach i sympatiach. To dla nas bardzo ważne. Pozwala to zachować niezależność i obiektywność w działaniu. Składane przez nas do Rady Reklamy skargi na nieetyczne reklamy, w 85 proc. zyskały poparcie i pozytywne orzeczenia – a to dowodzi, że nasze działania mają wpływ na jakość rynku reklamowego. Na naszej stronie www.twojasprawa.org.pl  można zapoznać się z opisami akcji i misją Stowarzyszenia. Tam też udostępniamy informacje i wskazówki jak samodzielnie interweniować w przypadku nadużyć w przestrzeni publicznej. Podzielając nasze ideały można także nas wesprzeć lub wykupić szkolenie np. dla pracowników swojej firmy czy wybranej przez siebie szkoły.

Źródło grafiki: Stowarzyszenie Twoja Sprawa

Warto dodać, że Stowarzyszenie Twoja Sprawa specjalizując się w kwestii ochrony małoletnich przed zbyt łatwym dostępem do pornografii i jej szkodliwym wpływem, współpracuje także z wieloma specjalistami i organizacjami, podejmującymi działalność badawczą, profilaktyczną i edukacyjną, do których należą np. NASK, Instytut Profilaktyki Zintegrowanej, Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń czy Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.

***

Więcej o działalności Stowarzyszenia Twoja Sprawa można się dowiedzieć na stronach:

www.twojasprawa.org.pl

www.opornografii.pl