Wiele instytucji kultury stara się ułatwić dostęp osobom niepełnosprawnym instalując podjazdy, wyciągi dla wózków inwalidzkich i wiele innych udogodnień, ale na ogół te ułatwienia dotyczą niepełnosprawności ruchowych. Jak jednak umożliwić obcowanie z kulturą osobom z dysfunkcjami wzroku lub słuchu? Zwłaszcza osoby niewidome są pozbawione możliwości obcowania z filmem, teatrem, wydarzeniami sportowymi (tu pomagają transmisje radiowe) i muzeami, ale jest to też problematyczne dla osób niesłyszących. Tę lukę stara się wypełnić Fundacja Katarynka.

Sposób dostosowywania przez fundację filmów i relacji telewizyjnych do potrzeb głuchych jest dość znany – to dodawanie napisów z dialogami i opisami lub umieszczanie w kadrze osoby tłumaczącej warstwę dźwiękową na język migowy. Jednak Fundacja Katarynka pomaga także niewidomym za pomocą audiodeskrypcji, które w formie dźwiękowej opisują aktualne sceny filmu, spektaklu teatralnego lub eksponaty muzealne.

Najczęściej obiekty do audiodeskrypcji wyszukuje sama fundacja, lecz dzięki temu, że audiodeskrypcja jest coraz bardziej rozpowszechniona, także same instytucje kultury zgłaszają się do fundacji z prośbą o pomoc w udostępnieniu ich filmów, spektakli i wystaw osobom z tego typu dysfunkcjami.

W przypadku osób głuchoniemych i niewidomych sama dostępność sensoryczna do dzieł kultury nie jest jedynym problemem. Problemem jest też to, że pracownicy instytucji kultury nie potrafią się komunikować z takimi osobami, ani ich obsługiwać. Problemy mają także niepełnosprawni, ponieważ sami także nie są przyzwyczajeni do korzystania z instytucji i dóbr kultury, które jeszcze do niedawna były dla nich niedostępne. Ta sytuacja stała się dla Fundacji Katarynka przesłanką do prowadzenia warsztatów w instytucjach kultury, takich choćby jak ostatnio realizowane we wrocławskich muzeach.

Warsztaty polegają na zaszczepianiu idei dostępności wśród pracowników instytucji kultury, takich jak muzea, teatry i kina. Chodzi o to, by oswajać pracowników i zarządy tych instytucji z filozofią dostępności, która powinna być powszechna, żebyśmy nie musieli każdorazowo sygnalizować gdy robią coś nowego, że warto zadbać o dostępność robiąc audiodeskrypcję lub napisy, ale żeby oni sami to wiedzieli i potrafili to ocenić, że robią coś fajnego i warto to także udostępnić niedosłyszącym, niedowidzącym, albo zupełnie niewidomym.

To jest dość długi proces. Nie wystarczy przyjść raz i powiedzieć, że jest audiodeskrypcja i napisy więc wykorzystajcie ją, tylko opowiadamy im: dla kogo i jak to robić, dlaczego warto to robić, w jaki sposób organizować widownie, jak dostosowywać przestrzenie teatralne czy muzealne, o pomocach i warsztatach dotykowych – jest tego bardzo dużo. Chodzi o to, by o dostępność do instytucji kultury nie trzeba było się upominać, lecz żeby była zakodowana w świadomości pracowników i twórców kultury. – powiedział nam Pan Mariusz Trzeciakiewicz, Prezes Fundacji Katarynka.

Bardzo ciekawą i unikatową inicjatywą Fundacji Katarynka jest internetowa filmoteka „Adapter” dla osób z niewidomych i głuchoniemych. Filmy w „Adapterze” są opatrzone napisami, językiem migowym oraz audiodeskrypcją i dostępne są całkowicie bezpłatnie. Korzystanie z „Adaptera” nie wymaga rejestracji, a procedury wyboru filmu, wyboru wariantu i pobierania są maksymalnie uproszczone i dostosowane zwłaszcza do osób niewidomych. W „Adapterze” znajdziecie głównie filmy polskie, zarówno fabularne, jak i dokumentalne, ale za to są to na ogół filmy wybitne, należące do klasyki polskiego kina. „Adapter” nie ogranicza się tylko do platformy cyfrowej, ponieważ raz w miesiącu Fundacja Katarynka organizuje też pokazy filmów dostosowanych dla odbiorców z dysfunkcjami wzroku i słuchu we wrocławskim kinie „Nowe Horyzonty”.

Te pokazy są okazją do bezpośredniego kontaktu z niewidomymi i niesłyszącymi odbiorcami na wiązania z nimi relacji. Opowiadają nam, że filmy im się bardzo podobają, i że stwarzamy im nie tylko możliwość kontaktu z kulturą, ale także społecznej rehabilitacji, ponieważ dajemy im powód do wyjścia z domu, zorganizowania się z przyjaciółmi w niedzielne popołudnie i wspólnego pójścia do kina. – powiedział nam na koniec Pan Mariusz Trzeciakiewicz.

Fundacja Katarynka: http://www.fundacjakatarynka.pl

„Adapter” - https://adapter.pl/