Szkoła dla elit

Nauczyciel i publicysta, John Taylor Gatto, znany jest w Stanach Zjednoczonych jako zawzięty krytyk szkolnictwa państwowego. W jednym ze swoich wykładów przedstawił, w oparciu o analizę programów dziesięciu elitarnych szkół prywatnych USA, wyznaczniki dobrego kształcenia. Kształcenie to odgrywa znaczącą rolę w przygotowaniu amerykańskich elit.

Postaram się przytoczyć je w skrócie, za autorem.

1. Nauczycielami dzieci mogą być wyłącznie osoby cieszące się pełnym szacunkiem i zaufaniem rodziców uczniów.
2. Rodzice chcą, aby ich dzieciom poświęcana była indywidualna uwaga, aby uczyły się w małych klasach (do 9 osób). Nauczyciel winien wykryć wszystkie ich talenty i pozwolić im się rozwinąć.
3. Uczniów wprowadza się głęboko w obszar zachodniej kultury – nie po to by dobrze zdały egzamin, ale po to, by wszystkie pokolenia, czyli dziadkowie, rodzice i dzieci byli zaznajomieni ze wspólnymi ideami, wartościami i upodobaniami.
4. Dziecko zdobywa solidną wiedzę z historii. Poznaje genezę systemu politycznego, gospodarczego i prawnego. Zaznajamia się z ideami leżącymi u podstaw Ameryki.
5. Szkoła dostarcza naukową wiedzę o ziemi i niebie.
6. Kładzie się nacisk na naukę pisania, a w szczególności na pisemne kontakty z ludźmi, np. listy do przyjaciół, artykuły do gazet, pisma do instytucji.
7. Uczeń obcuje z dziełami sztuki: malarstwem, rzeźbą, architekturą, muzyką, tańcem, poezją.
8. W uczniach rozwijane jest ogólne poczucie przyzwoitości, tak by mogli oni bezkonfliktowo odnaleźć się w różnym otoczeniu, nie wywołując w innych złości czy sprzeciwu.
9. Dzieci zdobywają wiedzę na temat obcych obyczajów, aby swobodnie podróżowały czerpiąc przyjemność z kontaktów z mieszkańcami różnych części globu.
10. Uczniowie mają stały kontakt z przyrodą (np. wycieczki kajakowe, konie), uczeni są szacunku do ziemi, roślin i zwierząt – tak, by życie ich nie było samotne, abstrakcyjne.
11. Dzieci uczą się teorii przywództwa. Umiejętności przywódcze mają je zabezpieczyć przed byciem jedynie częścią prowadzonego przez innych ”ludzkiego stada”.
12. Na uczniów wywierana jest presja, która ma ich skłonić do pracowania zawsze w górnej skali swoich możliwości. Nauczyciele i rodzice nie pozwalają na to, by uczeń był zadowolony z minimalnych czy średnich osiągnięć. Jeśli dziecko potrafi i lubi coś robić szkoła stawia przed nim w tym zakresie coraz wyższe zadania.
13. Kładzie się nacisk na zdyscyplinowany umysł, który zna samego siebie, swoje granice, oraz słabe i mocne strony.
14. W szkole przedkłada się zawsze wiedzę i doświadczenie bezpośrednie (płynące z kontaktów z osobami) nad wiedzę książkową.
15. Uczniowie rozwijają umiejętność dokładnej obserwacji (np. poprzez precyzję rysowania, także rysowania z pamięci).
16. Dziecko uczy się radzenia sobie z bólem, zarówno fizycznym jak i psychicznym, odwagi, wytrwałości i wiary w swoje siły. Służą do tego m.in. odpowiednio dobrane zajęcia sportowe i turystyczne.

Tak prowadzona edukacja, dla publicznej szkoły raczej egzotyczna, w wielu z przytoczonych punktów nic nie kosztuje. Rozbudowane działania wychowawcze wykraczają jednak poza zajęcia lekcyjne i wymagają internatu. Internat jest zatem w szkołach elitarnych obowiązkowy.

Coraz więcej rodziców w Stanach Zjednoczonych, wzorując się na nieosiągalnym dla ich dochodów elitarnym szkolnictwie, uczy dzieci w domu. Osiągają one znacznie lepsze wyniki niż ich koledzy ze szkół publicznych.

W Polsce również rozwija się szybko w ostatnim latach edukacja domowa. Być może tekst ten będzie dla domowych edukatorów pewną inspiracją.